«Αφελώς
μελοδραματική, απόλυτα σχηματική και εντελώς συγκαταβατική αναφορά σε ένα
σοβαρό διεθνές πρόβλημα, όπως το μεταναστευτικό, το φιλμ σοκάρει με την αφόρητη
απλοϊκότητά του και τον ξεκάθαρο συντηρητισμό του (ο ένας ήρωας κυκλοφορεί
αγκαλιά με τη Βίβλο)».
Διαβάζοντας κάποιος αυτήν την ταινιοκριτική στο γνωστότερο σχετικό αθηναϊκό περιοδικό, υπάρχει περίπτωση να δει την καινούργια ταινία του Philippe Falardeau (δικό του το O Εξαιρετικός Κύριος Λαζάρ); Πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι στους εγχώριους «ειδήμονες» του κινηματογράφου, αλλιώς κινδυνεύουμε να χάσουμε μικρά διαμάντια, όπως η συγκεκριμένη ταινία. Αφορμή για έξοδο από τον μικρόκοσμό μας, ευκαιρία για προβληματισμό. Και, ναι, παρότι κάποιοι δεν το καταλαβαίνουν, άλλοι μπορεί όντως να πορεύονται με τη Βίβλο στο χέρι.
Διαβάζοντας κάποιος αυτήν την ταινιοκριτική στο γνωστότερο σχετικό αθηναϊκό περιοδικό, υπάρχει περίπτωση να δει την καινούργια ταινία του Philippe Falardeau (δικό του το O Εξαιρετικός Κύριος Λαζάρ); Πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι στους εγχώριους «ειδήμονες» του κινηματογράφου, αλλιώς κινδυνεύουμε να χάσουμε μικρά διαμάντια, όπως η συγκεκριμένη ταινία. Αφορμή για έξοδο από τον μικρόκοσμό μας, ευκαιρία για προβληματισμό. Και, ναι, παρότι κάποιοι δεν το καταλαβαίνουν, άλλοι μπορεί όντως να πορεύονται με τη Βίβλο στο χέρι.
Θυμάμαι που τον
Οκτώβρη διδάσκοντας για την αρχαία Αίγυπτο και τις πυραμίδες συνειδητοποιούσα
ότι οι περισσότερες δεν βρίσκονται στη σημερινή Αίγυπτο αλλά νοτιότερα, στο
Σουδάν. Στο σύγχρονο χάρτη όπου ανατρέξαμε στο σχολείο εξηγήσαμε γιατί τα
σύνορα στην Αφρική είναι τόσο ευθυγραμμισμένα, πως αφού έφυγαν οι αποικιοκράτες,
που τα καθόρισαν ακριβώς κάνοντας ασκήσεις επί χάρτου, έμειναν φυλές αντίπαλες
μεταξύ τους να παλεύουν σε ένα κοινό, υποτίθεται, έθνος. Τους ανέφερα το εξαιρετικό
Hotel Rwanda, ταινία για τον πόλεμο στην ομώνυμη χώρα, μα πλέον θα μνημονεύω
και το "The Good Lie" (ελλ. Ένα γενναίο ψέμα). Δίνει την απάντηση στην
ερώτηση του παιδιού από το τελευταίο θρανίο: Γιατί δεν ξέρουμε για αυτές τις
πυραμίδες στο Σουδάν; Δίνει την απάντηση και στην δική μου ανησυχία: Είναι
όντως τόσο φρικτά όσα ζούμε στον μικρόκοσμό μας;
Δεν θα επεκταθώ
στην ταινία για τα «χαμένα παιδιά του Σουδάν» που βρέθηκαν στις ΗΠΑ. Δείτε την
και την συζητάμε. Όντως κάποια σημεία φαντάζουν απλουστευμένα αλλά η αλήθεια
ενυπάρχει. Την βίωσαν άλλωστε κι οι τέσσερεις έγχρωμοι πρωταγωνιστές, ενώ μου
άρεσαν και οι ιστορίες των τριών «άχρωμων», λευκών δηλαδή, συμπρωταγωνιστών. Ο
πόνος και η ευαισθησία δεν γνωρίζει χρώμα. Μοιράζομαι μόνο τα στοιχεία μιας
εύκολης αναζήτησης στο διαδίκτυο. Κάθε μομφή για αφέλεια και σχηματικότητα
φαντάζει τόσο άστοχη…
Στο Σουδάν, την τρίτη
μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της αφρικανικής ηπείρου, εμφύλιος μαινόταν από το
1955 έως το 1972 (17χρόνια) και από το 1983 έως το 2005 (22 χρόνια), ώσπου το 2011
ανεξαρτητοποιήθηκε το νότιο τμήμα της χώρας. Οι πόλεμοι, βέβαια, δεν έπαψαν,
αφού στο Νότιο πια Σουδάν ξαναπήραν τα όπλα από το 2013 με την ειρήνη να
υπογράφεται πριν μόλις 12 μέρες (2 Φεβρουαρίου 2015) και το Νταρφούρ, στα
δυτικά, να βρίσκεται σε τραγική κατάσταση. Ο Δεύτερος Σουδανικός Εμφύλιος,
λοιπόν, ένας από τους πιο μακροχρόνιους στην Ιστορία, στοίχισε τη ζωή σε
2.000.000 ανθρώπους και τον εκτοπισμό άλλων 4.000.000! Στον απόηχό του μας
μεταφέρει, λοιπόν, η συγκεκριμένη ταινία, στην οποία πρωταγωνιστούν Σουδανοί
ηθοποιοί, πρόσφυγες πρώτης και δεύτερης γενιάς, καποιοι εκ των οποίων
υποχρεώθηκαν ως παιδιά να πολεμήσουν στον τόπο τους.
Στο β’ γυναικείο
ρόλο, πλάι στην Ρις Γουίδερσπουν, μια κοπέλα της οποίας η ιστορία μού θύμισε
την Aduei Riak, για την οποία είχα διαβάσει προ καιρού. Στην ηλικία των 6, η
Aduei χωρίστηκε από την οικογένειά της κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου
στην Αιθιοπία, και από τότε ήταν μόνη της. Σύντομα ενώθηκε με τα χιλιάδες
ορφανά από άλλες διαλυμένες οικογένειες και περπατούσαν πάνω από χίλια
χιλιόμετρα για να βρουν καταφύγιο. Αυτά τα παιδιά, που συχνά ονομάζονται «χαμένα
αγόρια ή χαμένα παιδιά του Σουδάν», βρήκαν τελικά τον προσφυγικό καταυλισμό
Kakuma στην Κένυα.
Εκεί παρέμεινε από τα 8 μέχρι τα 16 της χρόνια. Το 2000
έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες, ως ένα από τα μόλις 89 κορίτσια ανάμεσα στα
περισσότερα από 4.000 ορφανά, και συμμετείχε σε ένα πρόγραμμα επανένταξης
Χαμένων Αγοριών και Κοριτσιών. Φιλοξενήθηκε από μια ανάδοχη οικογένεια στη
Μασαχουσέτη, και παρά το γεγονός ότι δεν μιλούσε σχεδόν καθόλου Αγγλικά, μέσα
σε μόλις δύο χρόνια είχε γίνει μια άριστη μαθήτρια, και το 2003 έγινε δεκτή στο
Πανεπιστήμιο Brandeis, ένα από τα πιο αναγνωρισμένα πανεπιστήμια στις Ηνωμένες
Πολιτείες. Από την αποφοίτησή της και μετά, η Aduei έχει αγωνιστεί ενάντια στη
γενοκτονία στο Νταρφούρ και αρχίζει να λειτουργεί ένα ίδρυμα για να βοηθήσει τα
κορίτσια στο Σουδάν να μορφωθούν. Σήμερα, 25 ετών, σπουδάζει στο London School
of Economics & Political Science.