"Το αλάτι
της γης είναι οι άνθρωποι". Οι όπου γης άνθρωποι που κουβαλώντας τον
προσωπικό τους πόνο, μα και τον πόνο της ανθρωπότητας ολόκληρης εξακολουθούν να
πορεύονται κρατώντας αναμμένη την σπίθα της ανθρωπιάς μέσα τους. Ένα
καταπληκτικό ντοκιμαντέρ που σκηνοθετεί ο σπουδαίος γερμανός δημιουργός Βιμ
Βέντερς παρέα με τον Τζουλιάνο Σαλγκάδο (γιο του Σεμπαστιάο), φέρνοντας στο
προσκήνιο έναν καλλιτέχνη που πέρασε την ζωή του πίσω από τον φακό. Στο "Αλάτι
της γης" συντελείται η συνάντηση δύο εξαιρετικών ανθρώπων, συνομηλίκων
σχεδόν, με παρόμοια ματιά στον κόσμο. Δύο καλλιτέχνες ανταμώνουν και το
αποτέλεσμα είναι ένα έργο τέχνης.
Παρακολουθούμε
την ζωή του βραζιλιάνου Σεμπαστιάο Σαλγκάδο μέσα απ' τις φωτογραφίες του, που
απαθανατίζουν (όπως συμβαίνει με την τέχνη της φωτογραφίας) τον προσωπικό τρόπο
θέασής του στα γεγονότα. Με μια ματιά αγαπητική, που συμπάσχει με τον καημό των
άλλων. "Πολλές φορές", λέει "κατέβαζα την μηχανή και
έκλαιγα". Μια περιοδεία στις χώρες της Λατινικής Αμερικής με την φτώχεια
να βασιλεύει, ένα ταξίδι στην Αφρική με την πείνα και την έλλειψη νερού να
σπείρουν παντού τον θάνατο, φρικτοί εμφύλιοι πόλεμοι, Ρουάντα, Κουβέιτ,
πόλεμοι, λιμοί, δυστυχία… Με τον φακό του ο φωτογράφος συμπαρίσταται. Κάνει το
δράμα γνωστό στη Δύση. Υψώνει την φωνή του, κάνει το κλάμα του προσευχή για το
γένος των ανθρώπων. Η καρδιά του σπαράζει. Πως μπορούν δυο μάτια να έχουν
χωρέσει τόσο πόνο;
Το ταλέντο του τον κινεί, τον κάνει να υπερβαίνει τις
αναστολές του. "Ανέβαλα την αναχώρησή μου τρεις φορές", λέει για το ταξίδι
του στο Κουβέιτ με τις πετρελαιοπηγές να φλέγονται "δεν μπορούσα να αφήσω
τέτοιο υπερθέαμα". Η φλόγα μέσα του τον κινεί διαρκώς μα ο πόνος είναι
μεγάλος. Τον καταβάλλει απογοήτευση για τον άνθρωπο, για το απέραντο κακό που
μπορεί να κρύβει μέσα του… Και για κάποιο καιρό σταματάει να φωτογραφίζει.
Στο ντοκιμαντέρ
ο Σεμπαστιάο διηγείται τις ιστορίες που ζουν στη μνήμη του πίσω από τις
φωτογραφίες του. Συνάμα προβάλλει η δική του ζωή, η σχέση με την γυναίκα του
που δυναμικά στηρίζει την "τρέλα" του να γυρνάει τον κόσμο σε
μακροχρόνια ταξίδια με μια μηχανή στα χέρια, την γέννηση και το μεγάλωμα των
παιδιών του που δεν χάρηκε σαν κανονικός πατέρας. Σαν κάποιοι άνθρωποι να έχουν
κληθεί για έναν πανανθρώπινο σκοπό, αδυνατώντας να περιοριστούν στα στενά πλαίσια
της οικογένειάς τους. Λέει σε συνέντευξη ο γιος του και σκηνοθέτης: "Μεγαλώνοντας, ο πατέρας μου μού έλειπε πολύ.
Όταν βρισκόταν στο σπίτι μοιραζόμασταν πράγματα με μεγάλη ένταση. Όταν έλειπε,
ένιωθα θυμό απέναντί του, ιδιαίτερα στην εφηβεία. Κάνοντας την ταινία,
βλέποντας επιπλέον τον Σεμπαστιάο μέσα από τα μάτια του Βιμ, ήταν για μένα μια
διεργασία συγχώρεσης".
Μετά την
απογοήτευση έρχεται ένα μεγαλόπνοο σχέδιο: Η αναδάσωση μιας τεράστιας
οικογενειακής έκτασης στη Βραζιλία. Φυτεύτηκαν 2 εκατομμύρια δέντρα,
επιφέροντας τεράστιες αλλαγές στο τοπικό κλίμα και στην έλευση ζώων και πουλιών
που είχανε χαθεί. Το εγχείρημα αυτό που ενέπνευσε και άλλους να το μιμηθούν φέρνει
έναν αέρα αισιοδοξίας στον Σεμπαστιάο. Αρχίζει πάλι να φωτογραφίζει, αυτή τη
φορά παγιδεύοντας στον χρόνο στιγμές από την ομορφιά και τη μαγεία της φύσης. Η
ματιά του είναι και πάλι αγαπητική. Όπως πάντα…
Το ντοκιμαντέρ έχει
βραβευτεί στις Κάννες και υπήρξε υποψήφιο για όσκαρ. Αξίζει να το δείτε,
αφημένοι στην μαγευτική ατμόσφαιρα που φτιάχνουν οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες και
η εξαιρετική μουσική, με ανοιχτή την καρδιά για δοξολογία…
Αναστασία Χατζηπαύλου
